Depremler, yatay ve yerçekimi yüklerine dayanıklı sistemlerin (kirişler, kolonlar, taşıyıcı duvarlar ve perde duvarlar) yapısal bileşenlerinde ve yatay diyaframlarda (plakalar ve çatılar) bozulmalara neden olur.
Yapı hasar gördüğünde, hasarın derecesine göre yapı yıkılır veya onarılır. Depremden etkilenen yapı hem yapısal olmayan hem de yapısal hasarlara maruz kalabilir.
Bu yazımızda depremlerin neden olduğu yapısal olmayan ve yapısal hasarların nasıl onarılacağını ele alacağız.
Kahramanmaraş depreminden etkilenen tüm yurttaşlarımıza geçmiş olsun dileklerimizi iletiyoruz.
1. Yapısal Olmayan/Mimari Onarımlar
Yapısal olmayan ve mimari bileşenler, depremler sırasında kolayca yerinden çıkar/etkilenir. Yapısal olmayan onarımlar, binadaki hizmetler de dahil olmak üzere sivil ve elektrikli eşyalara verilen zararları kapsar. Yapısal onarımlar yapıldıktan sonra yapısal olmayan bileşenlerin onarımlarına geçilir. Aşağıdakileri içerir:
- Sıva dökülmesi, çatlak gibi kusurların yamalanmasında.
- Kapıların, pencerelerin onarımı, cam bölmelerin değiştirilmesi.
- Elektrik kanallarının/kablolarının kontrol edilmesi ve onarılması.
- Gaz borularını, su borularını ve sıhhi tesisat hizmetlerini kontrol etmek ve onarmak.
- Yapısal olmayan duvarların, duman bacalarının, korkuluk duvarlarının vb. yeniden inşası
- Gerektiğinde duvarların yeniden sıvanması.
- Bozulmuş kiremitlerin yeniden düzenlenmesi.
- Zemin seviyesinde çatlak döşemenin döşenmesi.
- Tadilat – boyama, badana, vb.
Yapısal olmayan bileşenlerde yapılan yukarıdaki onarımlar, binadaki yapısal bileşenlerin orijinal yapısal sağlamlığını geri getirmez. Sadece yapısal olmayan onarımlar yapılır ve gerekli yapısal onarımlar ihmal edilirse, binanın güvenliği üzerinde ciddi sonuçlar olabilir.
2. Yapısal Onarımlar
2.1 Hasar Tespiti
Yapısal onarımları ve güçlendirme önlemlerini almadan önce , aşağıdakileri belirlemek için ayrıntılı bir hasar değerlendirmesi yapmak gerekir:
- Bir yapının onarım için değiştirilebilir olup olmadığına karar vermek için binanın yapısal durumu; devam eden bir mesleğe izin verilip verilmediği; yapının tamamının veya bir kısmının tehlikeli görülmesi halinde yıkımı gerektireceğine karar vermek;
- Yapının onarım için değiştirilebilir olduğu düşünülürse, her bir yapısal bileşen için ayrıntılı bir hasar değerlendirmesi (tehlike konumu, çatlak modelinin haritalanması, kırılmış beton, donatı bükülmesi/akması, vb.) yapılacaktır.
- Elemanların artık mukavemetini belirlemek için tahribatsız muayene teknikleri kullanılabilir.
- Yapının yerçekimi yükleri nedeniyle daha fazla bozulmaya maruz kalmaması için, sıkıntılı elemanların geçici destekleme düzenlemesinin ayrıntılarını çalışın.
2.2 Yapısal bileşenlerin onarımı
Bireysel yapısal elemanların başarılı bir hasar değerlendirmesinin ardından, hasarın boyutuna bağlı olarak bileşen bazında uygun onarım yöntemleri uygulanacaktır.
Onarım aşağıdakilerden oluşabilir:
- Yığma yığma duvar ve payandalarda çatlak olan kısımların sökülerek daha zengin harçla yeniden yapılması. Büzülme yapmayan harç kullanılması tercih edilecektir.
- Çatlak duvarın her iki yüzüne donatı filesi eklenmesi, çivi veya cıvata kullanılarak duvara sabitlenmesi ve üzerinin çimento harcı veya mikrobeton ile kaplanması.
- Duvarlardaki çatlaklara çimento veya epoksi benzeri çekme dayanımı yüksek bir malzeme enjekte edilmesi.
- Çatlamış betonarme elemanlar epoksi enjeksiyon ile onarılabilir ve püskürtme beton, mantolama vb. epoksi veya polimer harç uygulamaları ile güçlendirilebilir.
2.3 Sismik Güçlendirme
Sismik güçlendirmenin temel amacı, depremden zarar görmüş bir binanın sismik direncini artırarak gelecekte benzer olaylar için daha güvenli hale getirmektir.
Bu çalışma aşağıdaki eylemlerden bazılarını içerebilir:
- Kolon ve duvar alanlarını veya duvar ve kolon sayısını artırarak bir veya her iki yönde yanal dayanımı arttırmak.
- Direnç elemanları arasında uygun bir bağlantı sağlayarak yapıya bütünlük kazandırmak, böylece binanın titreşimi tarafından üretilen atalet kuvvetleri, kendilerine direnebilecek elemanlara iletilebilir. Spesifik hayati unsurlar, çatılar veya zeminler ile duvarlar arasındaki, kesişen duvarlar arasındaki ve duvarlar ile temeller arasındaki bağlantılardır.
- Bazı üyelerde zayıflık kaynağı olan veya stres seviyeleri oluşturan özelliklerin ortadan kaldırılması. Direnç elemanlarının asimetrik plan dağılımı, bir kattan diğerine ani rijitlik değişiklikleri, büyük kütlelerin yoğunlaşması ve uygun bir çevresel donatı olmaksızın duvarlardaki büyük açıklıklar bu tür kusurlara örnektir.
- Direnç elemanlarının uygun şekilde güçlendirilmesi ve bağlanmasıyla kırılgan arıza modlarının olasılığının önlenmesi.
SSS
Depremlerde ölüm nedenleri nelerdir?
Depremlerde can kaybının sebepleri şunlardır:
1. Şehirleşme hızla artmakta ve arazi maliyetindeki artış nedeniyle çok katlı binaların inşa edilmesi.
2. Zemine uygun yapı tasarımı yapılmaması.
3. Yapı denetimlerin yeterli denetim yapmaması
Daha birçok sebep yazabiliriz. Önemli olan vatandaşlarımızın deprem bilincini kazanması ve buna uygun yapıların inşa edilmesidir.
Beton yapıların güçlendirilmesi ve rehabilitasyonu nedir?
Kolon, kiriş, döşeme, duvar vb. yapısal beton elemanların yeniden inşası ve yenilenmesi işlemidir. Güçlendirme, bozulmanın kaynağının belirlenmesini, zarar veren malzemelerin çıkarılmasını ve uygun onarım malzemesi ve onarım tekniklerinin seçilmesini içerir.
Yapısal beton elemanları güçlendirmenin amaçları nelerdir?
Güçlendirmenin amacı, hasarlı elemanın yük taşıma kapasitesini yeniden kazanmak ve ömrünü uzatmak veya binanın işlevindeki değişiklikler nedeniyle uygulanan yükte bir artış beklendiğinde nihai yük taşıma kapasitesini arttırmaktır.